Als je opdrachtgever (een deel van) het probleem is

Ik werd gevraagd eens te komen praten met een oude bekende die hoofd Management Development was bij een grote verzekeringsmaatschappij. Ze hadden een probleem met de MD programma’s die tot dan toe ontwikkeld waren. Jong leidinggevenden bleken in deze programma’s gestimuleerd te worden gedrag te vertonen dat in de praktijk door het topmanagement afgestraft werd.

Na mijn eerste overleg met het hoofd MD werd ik voor een tweede gesprek met enkele medewerkers van de afdeling P&O uitgenodigd. Zij praatten op mij in over belangrijke bouwstenen voor een goed MD programma. Om ook de stem van het lijnmanagement te horen wenste ik ook met leidinggevenden te spreken. Daar stond het hoofd MD niet direct voor open, maar na enig aandringen zat ik in een bijeenkomst met een leidinggevende; wel geflankeerd door twee stafmedewerkers. Toen ik deze leidinggevende vroeg welke competenties hij vanuit zijn positie belangrijk achtte voor opstormend, leidinggevend talent binnen de organisatie, moest hij daar even over nadenken. Maar nog voordat hij iets kon zeggen had één van de twee secondanten mij het antwoord al gegeven; op een manier die mij het gevoel gaf dat ik een domme vraag had gesteld.

Ik kreeg op een gegeven moment de indruk dat ik het zoveelste MD programma aan het ontwikkelen was dat niet aan de wensen van het management zou blijken te voldoen. Zij hadden zich immers niet uitgesproken over het gewenst resultaat van zo’n programma. Daarom stelde ik als eerste stap voor om met een aantal leidinggevenden bij elkaar te komen om tot een formulering van zo’n gewenst resultaat te komen. Ik heb zo mijn fantasieën waarom zij nooit ingegaan zijn op dit voorstel.

 

Vanuit een systemisch perspectief is iedere opdrachtgever ook deel van het probleem.

Een stem in de groep is een stem van de groep! Een opdrachtgever zal zich niet als vreemd wezen in dit systeem kunnen gedragen. Vanuit een systemisch perspectief kijk je niet primair naar de delen als afzonderlijke eenheden, maar onderzoek je het geheel dat in de delen zichtbaar wordt. Als ware het een hologram. Vanuit die optiek is er dus niets vreemds aan de hand als je opdrachtgever het probleem met zijn gedrag ook (deels) in stand houdt. Eerder zou je kunnen zeggen dat het zelden anders is. En dat stelt ‘veranderaars’ voor de lastige taak om te gaan met opdrachtgevers die je gaan tegenwerken als je aan de onderliggende problematiek komt. Zo kreeg ik in bovengenoemde casus met nogal wat obstructie te maken, toen ik de leiding vroeg zich uit te spreken over het gewenst resultaat van een MD programma.

 

Vanuit een systemisch perspectief zal je zelf door het contact met de klant ook geneigd zijn gedrag te gaan vertonen dat het probleem in stand houdt. Door het hoofd MD en P&O medewerkers werd ik aangezet om een MD programma te ontwikkelen dat beter was dan de vorige programma’s. En dit was voor mij na enige tijd nu juist de trigger om niet langer bezig te zijn met het perfecte MD programma, maar te focussen op de manier waarop leiding en staf met dit probleem omgingen. Jezelf als instrument inzetten betekent dat je je ervaring  met het cliëntsysteem (naast luisteren en kijken) als extra zintuig gebruikt om de problematiek te begrijpen. Als je merkt dat je zelf deel van het probleem aan het worden bent is dat volgens mij eerder een teken van professionaliteit dan van disfunctioneren. De moed hebben om dit onder ogen te zien, stelt je in ieder geval in staat om nieuwe keuzes te maken.

 

Wat te doen met een opdrachtgever (en met jezelf) die deel van het probleem is?

• Maak steeds een onderscheid tussen I. ‘het vraagstuk’ en II. ‘de manier waarop het cliëntsysteem met het vraagstuk omgaat’. Met dit tweede perspectief voorkom je mee te gaan werken aan symptoombestrijding en creëer je de voorwaarden voor een duurzamer bijdrage. Het maken van dit onderscheid helpt je te zien hoe het cliëntsysteem – ondanks alle schone woorden – het vraagstuk in stand houdt.
• Contracteer zo vroeg mogelijk - naast een inhoudelijk resultaat - een procesresultaat als gewenste bijdrage van je optreden. Daarmee legitimeer je interventies die je opdrachtgever (en anderen in het cliëntsysteem) confronteren met hun eigen gedrag. En besef je dat de betekenis van zo’n afspraak pas ná je interventie echt tot anderen doordringt: wees dus voorbereid op heftige reacties en vat ze niet persoonlijk op!
• Probeer het cliëntsysteem in de kamer te krijgen. Dat dient meerdere doelen:
  • Het kan helpen bij het ‘ontschuldigen’; dat wil zeggen het kan helpen bij het zichtbaar maken dat niemand DE schuld is, maar dat de manier waarop betrokkenen met elkaar omgaan het vraagstuk in stand houdt.
  • Het creëert de voorwaarde dat ook anderen je opdrachtgever, als één van de betrokkenen, met zijn optreden confronteren. Zo stelt het jou in staat om vooral het optreden van het collectief onder de aandacht te brengen en voorkomt het zelf partij te worden.
• Besef je dat een opdracht die niet tot het gewenste resultaat leidt niet alleen te maken heeft met eigen onvolkomenheden. Dat lijkt mij een gepaste bescheidenheid en een helpende relativering. Overigens niet een dusdanige relativering die het plezier van het blijven zoeken naar verbetering wegneemt.

Heb jij ook plezier in het werken aan blijvende verbetering als adviseur, weet dan dat je welkom bent in de workshop Adviesvaardigheden. Hierin wordt gewerkt aan vraagstukken zoals hier beschreven. We organiseren zo'n workshop in het voor- en najaar.

Gepubliceerd op 11 januari 2018

---

Abonneer op de blog

Wilt u een automatische e-mail ontvangen als er een nieuwe blog wordt toegevoegd? Vul hieronder uw gegevens in.

Naam:
Organisatie:
E-mailadres:
	Verzenden