Karel kreeg een telefoontje van een directeur van een IT bedrijf die hem vertelde dat “zij hun mensen meer change-agent willen maken”; of hij hen daarbij kon helpen. Na een overleg had hij het appel dat de directeur op hem deed opgevat als: Laten we met een aantal betrokkenen samen zitten om vast te stellen hoe we onze mensen meer als change-agent kunnen laten werken. Vanuit die insteek schreef hij dus ook een voorstel. De directeur had aangegeven de vraag ook aan een andere adviseur voor te leggen. Helaas kreeg Karel te horen dat zijn voorstel niet gehonoreerd werd.
Karel bracht deze casus tijdens een intervisiebijeenkomst in en daar werd duidelijk hoe zijn begrip van de vraagstelling niet alleen te maken had met zijn opdrachtgever, maar minstens zo veel met zijn eigen achtergrond als trainer. Dat wil zeggen met zijn neiging om zo’n vraag op te vatten als situatie waarin je met betrokkenen de leerwensen inventariseert om vervolgens met een programma voor een training te komen. De andere leden van de intervisiegroep hadden de vraag namelijk heel anders opgevat. Zij waren overtuigd dat een andere insteek een grotere kans van slagen had gemaakt. Zo kwamen de volgende alternatieve reacties op de vraag van deze opdrachtgever op tafel:
Begrijpen is geen passieve, maar een actieve daad. We nemen altijd selectief waar en voorzien die waarneming ook nog eens van een subjectieve betekenis. Het is een fictie om te denken dat we precies kunnen begrijpen wat de ander denkt. Vraagt onze opdrachtgever nu om een inhoudelijk, expertmatig advies, om een training die met betrokkenen wordt ontwikkeld, om een traject waarin we in bredere kring de organisatie opnieuw uitvinden, om nieuwe verhalen en metaforen die bij betrokkenen gaan leven, om…?
Hoe we iets begrijpen wordt sterk beïnvloed door onze achtergrond en ervaring. Zo vat de inhoudelijk expert een vraagstuk snel op als het ontbreken van inhoudelijke kennis, de trainer als het ontbreken van vaardigheden en de facilitator van grote groepen als het ontbreken van een gemeenschappelijk basis. Schertsend wordt wel gezegd dat diegene die met een hamer heeft leren werken overal een spijker ziet. En tot op zekere hoogte is dat altijd aan de orde.
Om dergelijke bedrijfsblindheid te verminderen is het goed kennis te maken met meerdere verandertheorieën en de daaraan verbonden paradigma’s. In het verleden zijn verschillende manieren van kijken naar verandering in zwang geweest. Zo’n paradigma c.q. bril ligt impliciet ten grondslag aan methoden en instrumenten om tot verandering te komen. Onbewust internaliseren we zo’n paradigma en staan vervolgens alleen nog maar open voor wat door betreffende bril gezien kan worden.
Het kennen van dergelijke paradigma’s vergroot ons vermogen om meervoudig naar verandering te kijken. Het relativeert de absolute waarheid van een zeker perspectief. Het stelt ons in staat ons te verhouden tot andere manieren van kijken naar verandering. Het is als de vis die pas buiten het water ontdekt dat hij in water zwemt.
Het kennen van meerdere manieren van kijken naar verandering stelt ons in staat om aan te sluiten bij de manier waarop een opdrachtgever naar verandering kijkt. Waarbij ‘aansluiten bij’ niet hetzelfde is als ‘zich aanpassen aan’. Je kunnen verhouden tot de manier van kijken van je opdrachtgever betekent dat je je voor diens perspectief kunt openen. Dat je dit niet bij voorbaat veroordeelt en dat je jouw, wellicht afwijkend perspectief er niet boven of onder hoeft te plaatsen, maar er naast kunt zetten. Dit vergroot de kans dat je samen ‘het veld van naaste ontwikkeling’ gaat betreden. Dat je de platgetreden paden verlaat die je opdrachtgever tot nog toe geen uitzicht boden op wezenlijke verandering.
Voor een indeling van verschillende verandertheorieën en bijbehorende paradigma’s die we in de loop van de tijd als waar hebben aangenomen, verwijs ik naar mijn recent geschreven artikel 'Ontwikkellingen binnen organisatieontwikkeling'.
Gepubliceerd op 21 oktober 2017
Wilt u een automatische e-mail ontvangen als er een nieuwe blog wordt toegevoegd? Vul hieronder uw gegevens in.
naar boven