In Burger’s Zoo sta ik in een groepje naar de gorilla’s te kijken. Op geen meter afstand, leunt een enorme gorilla tegen de andere kant van het raam. Het imposante beest dwingt af dat we hem in stilte aanschouwen. Naast mij staat een vader met een drie jarig meisje op z’n schouders. Opeens verbreekt ze de stilte en roept enthousiast, zwaaiend met haar armen: “Eendjes, papa, eendjes!” Met de nodige verbazing hoor ik deze ‘misvatting’ aan en zie – na mij van de gorilla te hebben losgescheurd – inderdaad enkele eendjes zo’n 20 meter achter de gorilla.
Een ervaring die laat zien hoe we de werkelijkheid actief maken door deze selectief waar te nemen. En hoe we elkaar nodig hebben om meerdere, relevante aspecten van die werkelijkheid te kunnen zien. Niet alleen door selectieve waarneming geven we onze omgeving een eigen kleur. Ook de betekenis die we geven aan wat we waarnemen is geen vast gegeven, maar is – veelal onbewust – persoonlijk gekleurd. Zo wordt de kaper door de één gezien als held die vecht voor gerechtigheid, terwijl de ander hem als misdadiger kwalificeert. Oftewel, we nemen niet objectief waar, maar geven onze omgeving altijd een persoonlijke kleur.
Maar net zo goed als we onze omgeving een persoonlijke kleur geven, kleurt onze omgeving ook onze waarneming en beleving. Stel je voor dat je deelneemt aan een begrafenis, een bruiloft, een voetbalwedstrijd of de verjaardag van je 3-jarig neefje. Allemaal situaties die sterk verschillende gevoelens bij je oproepen. Zelfs als je betrokkenen niet kent valt het niet mee om tijdens een begrafenis blij en vrolijk te blijven. Ieder van die situaties nodigen je ook uit tot verschillende gedragingen. Zo kan het tijdens de verjaardag van je 3-jarig neefje gepast zijn het lied aan te heffen: “Er is er één jarig hoera, hoera, dat kun je wel zien dat is hij!”, terwijl zo’n actie in de andere situaties vreemd over zal komen. Wij kleuren onze omgeving dus niet alleen, onze waarneming en beleving wordt ook nog eens gekleurd door de omgeving waarin we ons bevinden.
Al in de twintiger jaren verwoordde Mary Parker Follett het als volgt: als we met elkaar praten beïnvloeden we elkaar en vormen een geheel dat ieder van ons weer beïnvloedt. Bijgaand plaatje geeft een redelijke verbeelding van dit perspectief: één gezicht dat gevormd wordt door twee gezichten. Maar de beperking van een statisch plaatje is dat het dynamisch aspect ontbreekt. En dat is nu juist de crux van het perspectief van Follett. Wie jij en ik tijdens onze interactie zijn en het geheel dat we samen vormen is in verandering en laat zich steeds opnieuw ontdekken. Wat van mij en wat van jou is, is dus een cruciale vraag, zolang we de veronderstelling maar loslaten dat we het definitieve antwoord daarop ooit zullen vinden.
In professionaliseringsprogramma’s van IOD ontwikkelen we daarom het vermogen om steeds opnieuw een antwoord op deze vraag te vinden door ons te bekwamen in het delen en met elkaar vergelijken van onze actuele ervaringen.
Gepubliceerd op 11 oktober 2015
Wilt u een automatische e-mail ontvangen als er een nieuwe blog wordt toegevoegd? Vul hieronder uw gegevens in.
naar boven