Opleidingen

Organisatie Ontwikkelings Projecten

Coaching en intervisie

 

Zou Tijn het zo bedoeld hebben?

Tijn haalde geld op voor Serious Request met zijn nagellakactie, maar werd een symbool van grote dingen. Nooit eerder werden in Nederland zoveel nagels gelakt. Tijn hoopte met zijn actie honderd euro op te halen, het werd 2,5 miljoen. ‘LAK door Tijn’ werd het gesprek van de dag.

 

Bij het lezen over Tijn moest ik denken aan organisatieontwikkeling en aan het onderscheid dat Hannah Arendt maakt tussen ‘maken’ en ‘handelen’. ‘Maken’ kan een mens in isolement, door middelen te manipuleren tot een gewenste staat. Met lego of stenen maken we een huis of een muur tot iets wat we vooraf bedacht hebben. ‘Handelen’ is niet mogelijk in isolement en vereist een publiek domein, waarin de betekenis van het handelen achteraf zichtbaar wordt als verhalen die zich ontwikkelen.

 

‘Handelen’ roept spanning op, die we trachten te vermijden door te doen alsof dit ook met ‘maken’ bereikt kan worden. Deze spanning ontstaat omdat we moeten handelen zonder te weten hoe dit zal vallen. Met projectplannen, ‘evidence based practices’ of protocollen denken we de wereld in een korset te kunnen dwingen.

 

Als we alles denken te kunnen ‘maken’ - ook als ‘handelen’ aan de orde is - gaan we anderen onze wil opleggen en stemmen ons handelen niet meer af op onze ervaringen. De logische consistentie van onze plannen wordt dan belangrijker dan de feedback van anderen. Dergelijke dominante logica leidt niet tot het gewenste resultaat, maar tot ergernis en openlijke of heimelijke tegenwerking. Wie kent niet de ergernis als je te maken hebt met bureaucratisch gedrag, waarbij technisch rekenen praktisch oordeel vervangt. Of waarbij modellen bepalen wat wordt waargenomen of besproken. Of waarbij spontaneïteit en afstemmen op bijzondere omstandigheden er niet meer toe doen. In het meest extreme geval leidt deze maakbaarheidsgedachte tot een (links of rechts) totalitair regime.

 

‘LAK door Tijn’ is ontstaan zonder enige planning van wie dan ook. Daar heeft geen enkele logica gedomineerd. Tijn had het zó niet bedoeld. Hij hoopte honderd euro op te halen. Ook zijn publiek had het zó niet bedoeld. Het hele proces heeft zich voltrokken zonder dat iemand aan de knoppen zat. Zoals dat veel vaker gebeurt: er wordt een initiatief genomen en dit krijgt achteraf betekenis door een groot aantal mensen en de omstandigheden van dat moment.

 

Maar kunnen we dan wel iets bijdragen aan ontwikkelingen die niet te plannen zijn?

We kunnen de toekomst weliswaar niet maken, maar we kunnen wél een ruimte voor betrokkenen creëren waarin verandering ontstaat. Vervolgens kunnen we de reacties volgen en voeden. We kunnen alert zijn op rijke beelden (zoals gelakte nagels), een tekst als ‘LAK door Tijn’ en verhalen (mondeling, in de krant, via sociale media of op radio en TV) die de ronde doen en ons laten zien welke betekenis initiatieven krijgen. We kunnen uitnodigende vragen stellen en handelen met een intentie, wetend dat we naar het onbekende bewegen en werken met wat dan ontstaat.

 

Als de toekomst onbekend is, moet geplande organisatieontwikkeling plaatsmaken voor emergerende organisatieontwikkeling. Dan zijn bekende veranderaanpakken wellicht minder belangrijk dan het vermogen om onze ervaringen - die we in het contact met anderen opdoen - te onderkennen en te verwoorden en ons echt open te stellen voor ervaringen van anderen. Of, zoals we dat in de programma’s van IOD kort formuleren: het vermogen om onze actuele ervaringen met elkaar ‘te delen en te vergelijken om daarvan te leren’.

 

Als je als leidinggevende of als adviseur betrokken bent bij organisatieveranderingen en je je op dit terrein wilt professionaliseren, informeer je dan over het Professioneel Ontwikkelings Programma van IOD dat op 18 december weer met een nieuwe groep start.


Gepubliceerd op 4 september 2017


Abonneer op de blog

Wilt u een automatische e-mail ontvangen als er een nieuwe blog wordt toegevoegd? Vul hieronder uw gegevens in.


Naam:
Organisatie:
E-mailadres:
Verzenden

Share   Deel deze pagina op LinkedIn  Deel deze pagina op Twitter  Deel deze pagina op Facebook

Terug

naar vorige pagina